CON AHMET'İN DEVR-İ DÂİM MAKİNESİ
Yelkenle seyrederken hiç kendi kendinize “yahu, şu rüzgâr uçup uçup gidiyor, şunu yakalayıp da bir depolayabilsem, limana girip çıkarken kullanırdım” dediğiniz oldu mu? Olduysa artık rüyalarınız gerçekleşiyor. Con Ahmet, nerdeyse bir devr-i daim makinası yapmayı becerdi.
Amerika’da Solomon Technologies firması, Elektrik Tekerleği (Electric Wheel) adını verdikleri tümleşik bir motor-jeneratör geliştirmiş. Biz e-tekerlek diyelim. Çalışma ilkesi Con Ahmedi kıskandıracak kadar basit. Yelkenle seyrederken pervane şaftı döndürüyor ve e-tekerlek jeneratör olarak çalışıp elektrik üretiyor. Elektrik bildiğimiz akümülatörlerde depo ediliyor. Gerektiğinde de e-tekerlek motor olarak çalıştırılıp pervaneyi döndürüyor ve tekneye yol veriyor.
Diyeceksiniz ki bu iş bu kadar basit idiyse neden şimdiye kadar kimse yapmamış. İşin kökünde, NASA’nın Merih gezegenine indirdiği Mars Rover aracında kullanılan ve Neodim-Demir-Boron (NdFeB) alaşımı mıknatıslarla yapılan motorlar yatıyor. 1991’de patenti alınmış olan e-tekerlek, şimdi de yelkenli deniz araçları için geliştirilip kullanılmaya başlandı.
Öyle bir makina ki, mazot derdi yok; mazotu su yaptıydı, enjektörü hava yaptıydı; yağını, filtresini kayışını değiştirdin derdi yok. Çaktırmadan akünü doldurur; ama, gerçekten çaktırmadan, çünkü sessiz çalışır. Soğutma derdi yok, kokusu yok, havayı kirletmez; nerdeyse bakım istemez, kışlama diye bir derdi yok. Dizel makinaların üç katı kadar ömürlü. Üstelik de beş yıl garantili.
E -tekerleğin ST37 ve ST58 olarak adlandırılan iki modeli var. ST37 modeli resimde görüldüğü gibi 38 cm’e 38 cm boyunda kapalı bir silindir. Gücü 6 beygir, ağırlığı 45 kg. Ama, elektrik motorlarının genel verimliliği ve düşük turu (900-1200 rpm) dolayısıyla, şanzuman gerektirmeden 18 ilâ 24 beygirlik dizel makinaların işini görebiliyor. 80 kg çeken 10 beygirlik ST58 ise 30-40 beygirlik dizel makinalara eşdeğer.
Peki bu mucizevî makinanın hiç mi derdi yok? Olmaz olur mu? Elektrikli otomobiller gibi, e-tekerleğin de yeteneği, donatılmış olan akü kapasitesine bağlı. Akü demek ağırlık demek. Ama öte yandan, artık olmayan dolu yakıt deposunun, susturucuların ve dizel makinanın kendisinin ağırlığını göz önüne alınca nerdeyse başabaş geliyor. Üstelik yelkenli tekne olmanın bir avantajı daha ortaya çıkıyor; aküleri safra yerine kullanıyorsun, boş yere kurşun ya da dökme demir salma taşıyacağına. E-tekerlek, 120 ila 144 voltluk doğru akım ile işlediği için en azından 10 ilâ 12 adet, seri bağlı akü lazım; ayrıca, tam güçle çalıştığı zaman 32 ilâ 38 amper çektiğinden, akülerin depolama kapasitesinin de oldukça yüksek olması gerekiyor. Bu da, genelde, özel tür aküler kullanılması demek. ST37 ve bu tür bir akü bataryası ile donatılmış olan 10 metrelik bir yelkenli yatın, saatte 4 mil hız yaparak ve deniz koşullarına bağlı olarak, 4 ilâ 5 saat yol alabildiği gözlenmiş.
Genelde, her üç saatlik yelken seyri ile üretilen elektriğin, e-tekerleği motor olarak tam güçle 1 saat çalıştırdığı saptanmış. Yelken seyriyle üretilen elektrik yeterli olmadığı durumlarda ise aküleri doldurmak için kullanılabilecek başka seçenekler de var. Birincisi limanda redresör kullanarak doldurmak; bu seçenek için kıyıya bağlısın. İkincisi seçenek ise benzinle işleyen bir jeneratör kullanmak, ki bu uygulama daha akılcı ve yaygın. Ama jeneratör demek, yeni bir yakıt demek, üstelik de tehlikeli bir yakıt. Geriye güneş panelleri ya da rüzgâr jeneratörleri kalıyor, ama onların da kapasitesi bu sistemde devede kulak kalıyor.
Gelelim maliyetlere: Örneğin yanda görülen Hunter 33 yatına uygulanan donanımda ST 37 e-tekerleğin kendisi 6.500 USD. Akü bataryası 2.000, jeneratör ise 3.000 ilâ 4.000 USD. Şaft ve pervane için 1.500, montaj için de 2.000 desek, 10 metrelik bir yat için, neresinden bakılsa 15 ilâ 16.000 USD eder. Belki zamanla fiyatlar biraz düşer ama, mübarek bilgisayar değil ki her yıl yarı yarıya ucuzlasın.
E-tekerlek henüz geliştirme aşamasında; şimdiye kadar 25 civarında tekneye uygulanmış. Ama Con Ahmedin yelkenli tekneler için geleceğin makinasını icadettiği hakkında hiç kimsenin şüphesi olmasın.
Meraklananlar, internette http://www.solomontechnologies.com adresine bakabilir.
Teknik Meknik sayfasına dönmek için tıklayınız.